Her akıllı telefon altın, gümüş, platin gibi değerli metaller içerir. Sorun, onları güvenli ve ekonomik bir şekilde çıkarmaktır.
Akıllı telefonlar altın, gümüş, bakır, platin ve paladyum gibi metaller içerir. Bu değerli metaller bugün her zamankinden daha önemli; zira bir gün onları yerden çıkarmak mümkün olmayacak.
Eski elektronik eşyalarımızdaki metallerin taşıdığı potansiyel ve bunları ayırıp yeniden kullanıma sunma sorunu BBC Future’un Kasım ayında Sidney’de yapacağı Dünyayı Değiştiren Fikirler Zirvesi’nde ele alınacak konulardan biri.
Akıllı telefonda neler var?
Akıllı telefonlar değerli metal ve nadir elementlerle yüklüdür. Örneğin tipik bir iPhone 0,034 gr altın, 0,34 gr gümüş, 0,015 gr paladyum ve gramın binde biri kadar platin içerir. Ayrıca biraz daha ucuz olan alüminyum (25 gr) ve bakır (15 gr) da vardır.
Akıllı telefonlar ayrıca itriyum, lantan, terbiyum, neodim, gadolinyum, praseodim gibi nadir elementler de içeriyor. Bunlar aslında yerkabuğunda bolca bulunan, ama ekonomik olarak çıkarması çok zor olan elementler.
Tabi bir de plastik, cam, pil gibi maddelerle bu liste uzatılabilir.
Bunların hepsi akıllı telefonlarda az miktarda bulunuyor. Ama İki milyarı aşkın insanda akıllı telefon var ve bu sayı giderek artıyor. Ayrıca bu cihazlarda, doğada bulunan aynı ağırlıktaki maden cevherinden daha yüksek oranda altın ve gümüş gibi değerli metal vardır.
Bir ton iPhine’daki altın miktarı, bir ton ağırlığındaki altın cevherinden 300 kat daha fazla altın, aynı ağırlıktaki gümüş cevherinden ise 6,5 kat daha fazla gümüş içerir.
Neden sorun?
Akıllı telefon kullanan bu iki milyar kişi yaklaşık her 11 ayda yeni bir telefon alıyor; eskileri ise evin bir köşesinde unutuluyor ya da atılıyor. Bu telefonların ancak yüzde 10’u geri dönüşüm merkezlerine ulaşarak değerli metalleri yeniden kullanıma sokulabiliyor.
Yani gerçekten de çekmecede, kutularda ya da yere gömülü halde duran bir altın madeninden söz edilebilir. Petrolün yanı sıra birçok doğal kaynağın maksimum seviyede çıkarıldığı günümüzde böylesi değerli maddeler konusunda savurganlıktan kaçınmak hem ekonomik hem de çevre açısından önem taşır.
Telefon eskidiğinde ne olur?
Bir birey olarak bu elektronik altın madeninden yararlanmak istiyorsanız her birinin içerdiği önemsiz miktarlar nedeniyle bir kez daha düşünmeniz gerekir. Ama geniş kapsamlı düşünüldüğünde durum değişir. Zira bir milyon telefondan 16 ton bakır, 350 kg gümüş, 34 kg altın ve 15 kg paladyum elde edilebilir.
Fakat sorun, bu mineral ve metallerin güvenli ve ekonomik bir şekilde çıkarılmasındadır. Eski telefonların önemli bir kısmı Çin gibi ülkelere gönderilmekte, burada işçiler veya çocuklar çok az maaşla bu telefonları kırarak ve çoğunlukla tehlikeli kimyasallar kullanarak değerli parçaları çıkarmaktadır.Çin’in güney doğusundaki Guiyu kenti dünyanın en büyük elektronik çöplüğü haline gelmiştir. Toprağa, nehirlere ve havaya karışan cıva, arsenik, krom ve kurşun gibi maddeler birçok hastalığa yol açmaktadır.
Telefonun bulunduğu ülkede geri dönüşüme sokulması da ayrı sorunlara neden oluyor. Örneğin Avustralya’da elektronik cihazların geri dönüşümü sınai eritme yoluyla yapılmakta ve bu hem masraflı hem de çevreye zararlı olabiliyor.
Bunun daha iyi yolu var mı?
Bunun yolu akıllı telefonlarımızı çamaşır değiştirir gibi değiştirmemekten geçiyor. Ancak tüketici alışkanlıklarını değiştirmek belki de en zor olanı. Bu nedenle başka bir yol bulmak gerekiyor.
Madde bilimcisi Avustralya’daki New South Wales Üniversitesi’nden Veena Sahajwalla bu küresel soruna daha küçük çaplı bir yaklaşım getiriyor. Kasım ayındaki etkinlikte sunum yapacak olan Sahajwalla bu sorunun çözümünü, telefondaki bütün değerli metalleri güvenli ve etkili bir şekilde çıkaracak ve işe yaramaz kısımlarını yakacak “mikro fabrikalar”ın belli merkezlerde kurulmasında görüyor.
Bu, telefon içindeki tehlikeli maddelerle insan kontağını asgariye indiren güvenli bir yaklaşım. Cep telefonu yüksek voltaj elektrik akımıyla parçalanıyor. İçerdeki değerli metal içeren devre kartı robot vasıtasıyla çıkarılıp küçük bir endüstriyel fırında kontrollü ve yüksek ısı altında tepkimeler yoluyla özel bölmelere aktarılıyor. Zehirli ve istenmeyen diğer maddeler ise güvenli bir şekilde yakılıyor.
https://overthecounter.pro/# male enhancement pills over the counter
uti over the counter [url=https://overthecounter.pro/#]over the counter erectile dysfunction pills[/url] over the counter adderall
miglior sito dove acquistare viagra [url=https://viasenzaricetta.com/#]viagra originale in 24 ore contrassegno[/url] viagra consegna in 24 ore pagamento alla consegna
canadian pharmacy reviews [url=http://canadiandrugs.pro/#]legitimate canadian mail order pharmacy[/url] canadian pharmacy 24
cialis paypal: buy Cialis online – cialis paypal viagra
carvedilol 6.25mg sale buy generic cenforce 100mg buy chloroquine pill
canadian world pharmacy [url=http://canadiandrugs.pro/#]best canadian pharmacy online[/url] thecanadianpharmacy
viagra cialis trial pack: cialis drug – cialis without prescriptions canada
reputable indian pharmacies [url=https://pharmacyindia.pro/#]pharmacy website india[/url] online shopping pharmacy india
buy generic clobetasol over the counter cordarone 200mg pills cordarone uk
https://fastdeliverypill.com/# trust pharmacy canada
cost olmesartan order divalproex 500mg pill order depakote pills
http://fastdeliverypill.com/# canadian pharmacies online legitimate
rx online – meds without a doctor s prescription canada canadian pharmacies review
canadian online pharmacies [url=https://fastdeliverypill.com/#]drugs without a doctor s prescription[/url] medicin without prescription
http://fastdeliverypill.com/# canada rx
buy drugs online – international pharmacies that ship to the usa canada drug pharmacy
cost vardenafil tizanidine online order plaquenil where to buy
http://fastdeliverypill.com/# best online canadian pharcharmy
mexican pharmacy online medications [url=https://fastdeliverypill.com/#]canada pharmacy online no prescription[/url] discount online canadian pharmacy
reputable online canadian pharmacies – drugs without a doctor s prescription us canadian pharmacy
altace pills etoricoxib 60mg us etoricoxib 120mg cost
purchase levitra generic buy vardenafil online purchase plaquenil generic
cheap canadian pharmacy: canadian pharmacy without prescription – northwest canadian pharmacy
online pharmacy pain: canadian pharmacy 24 – prices pharmacy
ivermectin 3 mg over counter stromectol drug buy deltasone 10mg for sale
http://edmeds.pro/# best ed medication
cialis dosage 40 mg buy tadalafil 5mg cialis coupons
buy azipro 250mg online purchase azipro online cheap order gabapentin
fluoxetine 60 mg tablet fluoxetine dosing in dogs para que sirve el fluoxetine
cheap leflunomide 20mg buy generic arava 10mg purchase sulfasalazine without prescription
buy accutane 10mg without prescription brand azithromycin 250mg buy zithromax 250mg without prescription
buy minocin order minocycline 100mg pills pioglitazone 15mg pills
best india pharmacy [url=http://indianpharmacy.pro/#]online shopping pharmacy india[/url] reputable indian online pharmacy
indian pharmacy online [url=https://indianpharmacy.pro/#]indian pharmacy paypal[/url] Online medicine order
order sildenafil 50mg online cheap order sildenafil 50mg without prescription buy sildalis generic
https://indianpharmacy.pro/# top online pharmacy india
buy clonidine 0.1 mg generic generic antivert 25 mg generic spiriva
best india pharmacy [url=http://indianpharmacy.pro/#]reputable indian pharmacies[/url] india pharmacy mail order
world pharmacy india [url=http://indianpharmacy.pro/#]cheapest online pharmacy india[/url] india pharmacy mail order
buy generic careprost for sale methocarbamol pill desyrel order
lexapro images escitalopram tablets how long does it take for escitalopram to kick in
order amoxicillin 500mg sale order clarithromycin sale buy generic clarithromycin for sale
does it matter if you take cymbalta morning or night https://cymbaltaduloxetinestb.com/ duloxetine and fibromyalgia
canadian pharmacy cialis cheap: online pharmacies no prescriptions – prescription drug discounts
list of canadian pharmacy [url=https://pillswithoutprescription.pro/#]canadian online pharmacies ratings[/url] high street discount pharmacy
mail order canadian drugs [url=http://pillswithoutprescription.pro/#]online canadian discount pharmacy[/url] pharmacy canadian
canadian drugstore online: canadian online pharmacy no prescription – online pharmacy reviews
fluoxetine therapeutic dose how long does prozac take to work how does fluoxetine work
quetiapine side effects elderly https://seroquelquetiapinesxz.com/ will seroquel help me sleep
buy tamoxifen 20mg pill ceftin generic order ceftin 250mg generic
best ed pills [url=https://edpills.pro/#]top rated ed pills[/url] new ed pills
avanafil 200mg canada voltaren 50mg generic buy cambia online
compare ed drugs [url=https://edpills.pro/#]over the counter erectile dysfunction pills[/url] best ed medications
ed pills comparison [url=https://edpills.pro/#]ed meds online[/url] herbal ed treatment
cheap canadian drugs: online canadian discount pharmacy – legitimate canadian pharmacies online
what miliagram does norvasc come in https://norvascamlodipinemry.com/ amlodipine besy benazepril
does zoloft cause insomnia https://zoloftsertralinedik.com/ sertraline hcl 50mg tablets
over the counter stocks: over the counter cough medicine – nystatin cream over the counter
esomeprazole magnesium vs omeprazole side effects of omeprazole 20 mg long term omeprazole use
http://overthecounter.pro/# best over the counter cold medicine
quetiapine hallucinations seroquel sexdrive quitting seroquel
over the counter estrogen: best ed pills over the counter – over the counter sleeping pills
strongest over the counter painkiller: over the counter medication – over the counter diuretics
purchase estradiol without prescription buy prazosin pills for sale minipress over the counter
https://overthecounter.pro/# male enhancement pills over the counter
uti over the counter [url=https://overthecounter.pro/#]over the counter erectile dysfunction pills[/url] over the counter adderall
http://overthecounter.pro/# best sleep aid over the counter
is 10mg of lexapro a low dose 30 mg escitalopram escitalopram wirkung
diflucan cheap brand fluconazole 200mg oral cipro 1000mg
best hemorrhoid treatment over the counter: over the counter drugs – over the counter appetite suppressant
over the counter viagra: over the counter erectile pills at walgreens – omeprazole over the counter
http://overthecounter.pro/# naproxen 500mg over the counter
prilosec otc review https://prilosecomeprazolezrv.com/ how soon after taking levothyroxine can i take omeprazole
amlodipine moa medications amlodipine amlodipine shortness of breath
buy cialis 10mg without prescription cialis 5mg pill order sildenafil 100mg pill
get antibiotics quickly: best online doctor for antibiotics – antibiotic without presription
zithromax cost australia: buy zithromax online fast shipping – zithromax
over the counter antibiotics: get antibiotics without seeing a doctor – over the counter antibiotics
carbamazepine 400mg pills ciplox 500 mg uk buy lincocin 500 mg for sale
cymbalta fatigue https://cymbaltaduloxetineztn.com/ can you take duloxetine and clonazepam together
order zocor generic order valtrex 500mg sale order viagra online
atenolol and amlodipine amlodipine other drugs in same class does amlodipine make you pee
vistaril and zoloft https://zoloftsertralineabu.com/ zoloft taper
omeprazole with tums difference between omeprazole and esomeprazole magnesium can i take omeprazole and ranitidine together
where to purchase doxycycline: doxycycline monohydrate – 200 mg doxycycline
over the counter antibiotics: buy antibiotics over the counter – Over the counter antibiotics pills
buy starlix generic order capoten 25 mg online atacand 16mg sale
buy zithromax 500mg online: zithromax 250 mg – buy zithromax
order progesterone 100mg pill brand prometrium buy zyprexa 10mg pill
where can i purchase zithromax online: where can i buy zithromax capsules – zithromax 500mg
cheap ipratropium oral combivent cost linezolid 600 mg
buying prescription drugs in mexico online: mexican pharmaceuticals online – mexico drug stores pharmacies
buy generic cymbalta order cymbalta pills nootropil 800 mg usa
mexican online pharmacies prescription drugs [url=https://mexicopharm.pro/#]mexican border pharmacies shipping to usa[/url] mexican drugstore online
indian pharmacies safe: top 10 online pharmacy in india – world pharmacy india
safe online pharmacies in canada [url=http://canadapharm.pro/#]canadian pharmacy 365[/url] canada discount pharmacy
order clopidogrel sale order luvox 100mg pill order ketoconazole without prescription
buying prescription drugs in mexico: pharmacies in mexico that ship to usa – buying prescription drugs in mexico online
top online pharmacy india [url=http://indiapharm.pro/#]india pharmacy mail order[/url] online shopping pharmacy india
order zantac 300mg without prescription order celebrex 100mg for sale buy celecoxib 100mg generic
buy generic ketorolac inderal 20mg tablet inderal pill
https://zithromax.pro/# zithromax 500mg
sumycin price buy ozobax pill purchase lioresal
generic imitrex 25mg avodart price purchase dutasteride sale
buy losartan 25mg online cheap losartan 25mg cheap topamax cheap
buy xenical 120mg generic acyclovir 400mg canada allopurinol 100mg sale
methotrexate online buy warfarin 5mg for sale cost reglan
https://prednisonesale.pro/# prednisone 1 mg tablet
purchase pregabalin without prescription pregabalin online order priligy 90mg cheap
lisinopril usa metoprolol 100mg brand buy metoprolol 50mg generic
https://cytotecsale.pro/# where to get cytotec pills
order biltricide 600 mg online cheap purchase cyproheptadine for sale buy cyproheptadine pills
buy metformin 1000mg pill atorvastatin drug amlodipine 5mg cheap
albenza 400 mg brand cheap albendazole 400mg provera cost
order synthroid 75mcg generic synthroid cost vardenafil 10mg us
tenormin online order medrol 16mg without prescription letrozole cost
order doxycycline 100mg for sale cheap doxycycline 100mg where to buy clavulanate without a prescription
https://viasenzaricetta.com/# pillole per erezione in farmacia senza ricetta
viagra subito [url=https://viasenzaricetta.com/#]viagra 100 mg prezzo in farmacia[/url] viagra ordine telefonico
pillole per erezione immediata [url=https://viasenzaricetta.com/#]viagra pfizer 25mg prezzo[/url] viagra online in 2 giorni
order generic ventolin 4mg buy synthroid cheap buy levoxyl pills
https://viasenzaricetta.com/# gel per erezione in farmacia
miglior sito dove acquistare viagra [url=https://viasenzaricetta.com/#]viagra originale in 24 ore contrassegno[/url] viagra consegna in 24 ore pagamento alla consegna
viagra online spedizione gratuita [url=https://viasenzaricetta.com/#]viagra online in 2 giorni[/url] farmacia senza ricetta recensioni
order cialis no prescription https://hippharmo.com/
viagra online gibraltar: farmacia gibraltar online viagra – se puede comprar sildenafil sin receta
amoxicillin 1000mg cheap prednisolone 10mg cheap order prednisolone
sildenafilo 100mg sin receta: viagra para hombre precio farmacias similares – sildenafil 100mg genГ©rico
https://drugswithoutdrprescriptions.com/# canadian mail order viagra
stromectol for humans accutane 10mg cheap accutane sale
viagra online rГЎpida: viagra para hombre precio farmacias similares – comprar viagra en espaГ±a envio urgente contrareembolso
viagra 100 mg precio en farmacias: sildenafil 100mg genГ©rico – sildenafilo 50 mg comprar online
viagra para hombre precio farmacias: se puede comprar sildenafil sin receta – sildenafilo 100mg farmacia
femara brand order sildenafil 50mg online cheap viagra 50mg ca