Her akıllı telefon altın, gümüş, platin gibi değerli metaller içerir. Sorun, onları güvenli ve ekonomik bir şekilde çıkarmaktır.
Akıllı telefonlar altın, gümüş, bakır, platin ve paladyum gibi metaller içerir. Bu değerli metaller bugün her zamankinden daha önemli; zira bir gün onları yerden çıkarmak mümkün olmayacak.
Eski elektronik eşyalarımızdaki metallerin taşıdığı potansiyel ve bunları ayırıp yeniden kullanıma sunma sorunu BBC Future’un Kasım ayında Sidney’de yapacağı Dünyayı Değiştiren Fikirler Zirvesi’nde ele alınacak konulardan biri.
Akıllı telefonda neler var?
Akıllı telefonlar değerli metal ve nadir elementlerle yüklüdür. Örneğin tipik bir iPhone 0,034 gr altın, 0,34 gr gümüş, 0,015 gr paladyum ve gramın binde biri kadar platin içerir. Ayrıca biraz daha ucuz olan alüminyum (25 gr) ve bakır (15 gr) da vardır.
Akıllı telefonlar ayrıca itriyum, lantan, terbiyum, neodim, gadolinyum, praseodim gibi nadir elementler de içeriyor. Bunlar aslında yerkabuğunda bolca bulunan, ama ekonomik olarak çıkarması çok zor olan elementler.
Tabi bir de plastik, cam, pil gibi maddelerle bu liste uzatılabilir.
Bunların hepsi akıllı telefonlarda az miktarda bulunuyor. Ama İki milyarı aşkın insanda akıllı telefon var ve bu sayı giderek artıyor. Ayrıca bu cihazlarda, doğada bulunan aynı ağırlıktaki maden cevherinden daha yüksek oranda altın ve gümüş gibi değerli metal vardır.
Bir ton iPhine’daki altın miktarı, bir ton ağırlığındaki altın cevherinden 300 kat daha fazla altın, aynı ağırlıktaki gümüş cevherinden ise 6,5 kat daha fazla gümüş içerir.
Neden sorun?
Akıllı telefon kullanan bu iki milyar kişi yaklaşık her 11 ayda yeni bir telefon alıyor; eskileri ise evin bir köşesinde unutuluyor ya da atılıyor. Bu telefonların ancak yüzde 10’u geri dönüşüm merkezlerine ulaşarak değerli metalleri yeniden kullanıma sokulabiliyor.
Yani gerçekten de çekmecede, kutularda ya da yere gömülü halde duran bir altın madeninden söz edilebilir. Petrolün yanı sıra birçok doğal kaynağın maksimum seviyede çıkarıldığı günümüzde böylesi değerli maddeler konusunda savurganlıktan kaçınmak hem ekonomik hem de çevre açısından önem taşır.
Telefon eskidiğinde ne olur?
Bir birey olarak bu elektronik altın madeninden yararlanmak istiyorsanız her birinin içerdiği önemsiz miktarlar nedeniyle bir kez daha düşünmeniz gerekir. Ama geniş kapsamlı düşünüldüğünde durum değişir. Zira bir milyon telefondan 16 ton bakır, 350 kg gümüş, 34 kg altın ve 15 kg paladyum elde edilebilir.
Fakat sorun, bu mineral ve metallerin güvenli ve ekonomik bir şekilde çıkarılmasındadır. Eski telefonların önemli bir kısmı Çin gibi ülkelere gönderilmekte, burada işçiler veya çocuklar çok az maaşla bu telefonları kırarak ve çoğunlukla tehlikeli kimyasallar kullanarak değerli parçaları çıkarmaktadır.Çin’in güney doğusundaki Guiyu kenti dünyanın en büyük elektronik çöplüğü haline gelmiştir. Toprağa, nehirlere ve havaya karışan cıva, arsenik, krom ve kurşun gibi maddeler birçok hastalığa yol açmaktadır.
Telefonun bulunduğu ülkede geri dönüşüme sokulması da ayrı sorunlara neden oluyor. Örneğin Avustralya’da elektronik cihazların geri dönüşümü sınai eritme yoluyla yapılmakta ve bu hem masraflı hem de çevreye zararlı olabiliyor.
Bunun daha iyi yolu var mı?
Bunun yolu akıllı telefonlarımızı çamaşır değiştirir gibi değiştirmemekten geçiyor. Ancak tüketici alışkanlıklarını değiştirmek belki de en zor olanı. Bu nedenle başka bir yol bulmak gerekiyor.
Madde bilimcisi Avustralya’daki New South Wales Üniversitesi’nden Veena Sahajwalla bu küresel soruna daha küçük çaplı bir yaklaşım getiriyor. Kasım ayındaki etkinlikte sunum yapacak olan Sahajwalla bu sorunun çözümünü, telefondaki bütün değerli metalleri güvenli ve etkili bir şekilde çıkaracak ve işe yaramaz kısımlarını yakacak “mikro fabrikalar”ın belli merkezlerde kurulmasında görüyor.
Bu, telefon içindeki tehlikeli maddelerle insan kontağını asgariye indiren güvenli bir yaklaşım. Cep telefonu yüksek voltaj elektrik akımıyla parçalanıyor. İçerdeki değerli metal içeren devre kartı robot vasıtasıyla çıkarılıp küçük bir endüstriyel fırında kontrollü ve yüksek ısı altında tepkimeler yoluyla özel bölmelere aktarılıyor. Zehirli ve istenmeyen diğer maddeler ise güvenli bir şekilde yakılıyor.
instant acid reducer without calcium medications that cause excessive flatulence foods that cause flatulence list
buy prednisone 5mg for sale buy generic amoxicillin buy amoxil no prescription
where can you buy estrogen lasting longer in bed exercises premature ejaculation pills reviews
generic promethazine 25mg stromectol usa ivermectin new zealand
duodenal thickening causes class ic antiarrhythmics drugs gram neg bacilli uti treatment
order cymbalta 40mg sale cost glipizide 5mg oral modafinil
where can i buy valtrex will insurance cover ozempic for prediabetes ozempic not covered by insurance
order cyproheptadine 4mg sale buy fluvoxamine generic ketoconazole 200mg usa
free meds to quit smoking list of opioid medications how to buy pain meds without a prescription
medroxyprogesterone 10mg canada order microzide 25 mg generic buy hydrochlorothiazide without a prescription
strongest over the counter sleep aid fda approved hair loss weight loss drugs prescription online
cost letrozole buy aripiprazole 20mg without prescription order aripiprazole 30mg online cheap
alfuzosin medication best antihistamine decongestant combo abdominal pain medication otc
order minocycline 100mg pill buy minocin 50mg generic order ropinirole without prescription
strong acne medication prescription buy oxcarbazepine 600mg online trileptal 300mg brand
generic catapres 0.1mg buy meclizine 25mg generic tiotropium bromide uk
buy calcitriol without prescription buy fenofibrate 200mg online order fenofibrate 160mg pills
buy amoxicillin 250mg pill order trimox 250mg online cheap order biaxin 500mg without prescription
cheap essays online online real gambling real money spins real money
pay for research papers cefixime oral order cefixime 100mg generic
purchase aspirin casino games win real money play slots
buy lamisil paypal free online slots no deposit real money online casino
desyrel 100mg canada clindac a online order clindamycin generic
where to buy axetil without a prescription careprost allergy spray buy robaxin 500mg pill
order tadacip 10mg online buy tadacip 20mg generic indomethacin 50mg without prescription
nolvadex 10mg pills budesonide allergy spray symbicort allergy spray
tretinoin for sale online purchase tadalis without prescription buy avanafil 200mg online
buy clindamycin online cheap fildena 50mg oral buy fildena