Çin merkezli Sinovac şirketinin geliştirdiği koronavirüs aşısı CoronaVac’ın üçüncü faz testleri devam ederken Türkiye, bu şirketle 50 milyon doz için sözleşme imzaladığını açıkladı.
TC Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 30 Kasım’daki konuşmasında bu aşıların Aralık’ta sağlık çalışanlarına yapılabileceğini söyledi. Peki CoronaVac hakkında neler biliniyor?
Üretim tekniği nasıl?
Eski bir yöntem olan inaktif virüs tekniğine göre hazırlanan bu aşıda, enfekte etme özelliğini yitirmiş olan virüs vücuda verilerek, vücudun hastalığa bağışıklık kazanması hedefleniyor.
Moderna ve BioNTech aşıları ise yeni bir yöntem olan mRNA tekniğiyle üretiliyor. Bu aşılar kolaylıkla yüksek sayılarda üretilebilirken CoronaVac’ın üretimi için tavuk yumurtası gerekiyor.
Eylül sonunda Euronews’a konuşan Sinovac CEO’su Yin Weidong, Mart ayına kadar birkaç yüz milyon doz aşı üretmiş olmayı hedeflediklerini söylemişti.
Yaptırmak mümkün mü?
Evet. Aşı henüz üçüncü faz deneylerini tamamlamamış ve onaylanmamış olsa da Çin’de para karşılığı yapılıyor.
Time dergisi, Çin’in başkenti Pekin’deki özel Taihe Hastanesi’nde 300 dolar veren herkesin aşı yaptırabildiğini, her gün yüzlerce kişinin aşı olabilmek için sıraya girdiğini aktarıyor.
Dergiye konuşan Li Shurui, öğrenci olarak İngiltere’ye dönmeden önce bu aşıyı yaptırmaya karar verdiğini, henüz onaylanmamış aşının yan etkilerinden korksa da uzak bir ülkede koronavirüse yakalanmaktan daha fazla korktuğunu söylüyor.
Aşının üretildiği Yivu kentinde ise dozu 60 dolara aşı yaptırmak mümkün.
Çin, sınır bölgelerinde çalışanlara da henüz onaylanmamış bu aşıları yapmıştı.
Sağlık uzmanları ise onaylanmamış aşıların bu şekilde yapılmasına karşı çıkıyor.
Time’a konuşan Sydney Üniversitesi’nden küresel sağlık güvenliği uzmanı Doç. Adam Kamradt-Scott “Bu çılgınlık. Geçmişte henüz onaylanmamış aşıların klinik deneylerde zararlı ve uzun vadeli yan etkileri olduğu örnekler gördük” diyor.
Dergi, 1976’da domuz gribi aşısını bir an önce piyasaya sürmek için acele eden ABD’nin, az sayıda kişinin kronik yorgunluk sendromuna yakalanmasına yol açtığını ve bunun da dünyadaki aşı karşıtları hareketini alevlendirdiğini hatırlatıyor.
Deneyler ne aşamada?
Sinovac üçüncü faz aşı çalışmalarını aralarında Türkiye, Brezilya ve Endonezya’nın da bulunduğu ülkelerde sürdürüyor.
Şirketin CEO’su Yin Weidong Türkiye’nin araştırma ve geliştirme kapasitesinin kısıtlı olduğunu, Türkiye’yi seçme nedenleri arasında bunun da bulunduğunu söylemişti.
Türkiye’de 25 merkezde 13 bin kişi üzerinde yapılan deneyler Ekim’de öncelikle sağlık çalışanlarıyla başlamıştı.
Kasım’da ise sağlık çalışanları dışında da denekler kullanılmaya başlandı.
Çalışmaya katılan kişiler iki gruba ayrılıyor. Bir kısmına aşı, diğer kısmına boş aşı (plasebo) veriliyor.
Şirketin 18 Kasım’da yaptığı açıklamaya göre 700 kişiden gelen ilk sonuçlar aşının hızlı bir şekilde bağışıklık oluşturduğunu gösteriyor.
Fakat bilim dergisi Lancet’te yayınlanan bu sonuçlar ilk ve ikinci faz deneylerin sonuçları.
Üçüncü faz deneylere dair herhangi bir veri henüz paylaşılmadı.
Ancak deney ekibinden Zhu Fengcai, birinci ve ikinci faz deneylerin yayınlanan sonuçlarının acil kullanım onayı için başvurmaya yeterli olduğunu savunuyor.
Eylül ayında Nature dergisinde yayınlanan bir makalede, aşının ilk iki faz testlerinde deneklerin yüzde 90’ından fazlasında antikor oluştuğu yer alıyordu.
Brezilya’daki aşı deneyleri, aşı yapılan bir kişinin ölmesi üzerine Kasım başında durdurulmuş, bu ölümün aşıyla bir bağlantısının olmadığının anlaşılması üzerine deneylere devam edilmişti.
BBC Bilim Muhabiri Pallab Ghosh, aşının uzun vadeli koruyuculuk oranının üçüncü faz çalışmalar tamamlandığında bile bilinmeyeceğini, ancak aşılar insanlara yapılmaya başlandıktan sonra uzun vadeli etkileri anlayacak kadar zaman geçeceğini söylüyor.
Depolama koşulları nasıl?
CoronaVac’ın üretim açısından mRNA tipi aşılar karşısında dezavantajı bulunsa da, depolama ve nakliye açısından önemli bir avantajı var: Normal buzdolabı sıcaklığında saklanabilmesi.
Reuters’a konuşan SinoVac araştırmacısı Gang Zeng, aşının 2-8 derece arasında üç yıla kadar saklanabilme ihtimalinin bulunduğunu söylüyor.
Bu durum özellikle soğuk zincir veya altyapısı iyi olmayan ülkelerde önemli bir avantaj.
BioNTech/Pfizer aşısının ise -70 derecede saklanması gerekiyor. Aşı beş gün boyunca normal buzdolabı sıcaklığında dayanıyor.
Moderna aşısının ise -20 derecede altı aya kadar saklanabileceği, normal buzdolabı sıcaklığında ise 30 güne kadar dayanabileceği belirtiliyor.
Bu aşıların yoksul ülkelerde saklanması ve dağıtılmasının önünde lojistik zorluklar bulunuyor.
News
